ΜΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΛΑΝΗΤΙΚΗ ΦΥΛΑΚΗ

ΜΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΛΑΝΗΤΙΚΗ ΦΥΛΑΚΗ

   Ο άνθρωπος είναι ένα πλάσμα εγωιστικό από τη φύση του. Η βούληση για να ικανοποιεί τις επιθυμίες του τον οδηγεί σε συνεχή ανταγωνισμό με τους υπόλοιπους. Γι' αυτό και μόνιμο φαινόμενο στην ανθρώπινη ιστορία είναι οι διαμάχες και ο πόλεμος.

   Για να επιβιώσει όμως ο άνθρωπος πρέπει να οργανωθεί σε αγέλες, και κατ’ επέκταση σε κοινωνία. Για το σκοπό αυτό, κάνει μια συμφωνία και “υπογράφει” ένα “κοινωνικό συμβόλαιο”, χρησιμοποιεί και εφαρμόζει τον “ορθό” λόγο και ορίζει κανόνες και συνθήκες ομαλής διαβίωσης, δικαιώματα και υποχρεώσεις. Έτσι, δημιουργεί μία ανώτατη αρχή, το κράτος, το οποίο ασκεί την εξουσία και ελέγχει και επιβάλλει την ορθή τήρηση των κανόνων αυτών. Στη βάση αυτή, το κράτος η κοινωνία έχουν θεσπίσει μέτρα κοινωνικού ελέγχου όπως η πρόληψη και οι ποινές, τις οποίες επιβάλλουν στους παραβάτες όταν δεν συμμορφώνονται με τους κανόνες ομαλής συμβίωσης.

  Η συμμόρφωση είναι στοιχείο σημαντικό της κοινωνικής ζωής. Για να είναι μέλος μιας ομάδας ένας άνθρωπος τροποποιεί, αλλάζει τη συμπεριφορά του με βάση τους κανόνες της κι έτσι γίνεται αποδεκτός. Αν δεν το κάνει, περιθωριοποιείται και αντιμετωπίζεται ως ξένος. Σε εποχές κρίσης και κοινωνικής πίεσης οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να συμμορφωθούν όταν η ομάδα είναι σημαντική για αυτούς. Όσο περισσότεροι συμμορφώνονται με την ομάδα, τόσο περισσότερο ο άνθρωπος δέχεται να ακολουθήσει τους κανόνες.

  Αυτό το βλέπουμε να ισχύει και σήμερα, στην πανδημιακή τρομακτική καθημερινότητά μας. Θα έλεγε λοιπόν κανείς ότι, όσα γίνονται, έχουν μια λογική βάση που στηρίζεται σε αποδεκτές απόψεις, είτε σε επίπεδο πολιτικής οργάνωσης είτε σε επίπεδο κοινωνιολογική και ψυχολογικό.

  Προσέξτε όμως… Όλοι οι άνθρωποι υποτάσσονται σε μια κυβέρνηση, και με τη θέλησή τους της παραχωρούν το δικαίωμα να καθορίζει το πως και σε ποιο μέτρο θα ισχύουν τα φυσικά τους δικαιώματα (π.χ. η ελευθερία) και της δίνουν επίσης και τη δυνατότητα να εφαρμόζει νόμιμα βία και εξαναγκασμό, υπό τον όρο όμως ότι η συγκεκριμένη κυβέρνηση θα τους παρέχει επαρκή προστασία και ασφάλεια. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση η εξουσία υπόκειται σε έλεγχο ή ακόμα και σε αφαίρεση, αν δεν ασκεί ικανοποιητικά τα καθήκοντα της!

  Με βάση λοιπόν αυτές τις απόψεις που διαμόρφωσαν εξαίρετοι στοχαστές τους προηγούμενους αιώνες (π.χ. Πλάτων, Αριστοτέλης, Τόμας Χόμπς) θεωρώ ότι ζούμε σε μία σύγχρονη παγκόσμια φυλακή. Τα σπίτια μας είναι τα κελιά μας και οι πράξεις μας και η συμπεριφορά μας καθορίζονται από μία πανικόβλητη εξουσία που έχει πιαστεί στον ύπνο παγκοσμίως. Μένει να δούμε τι θα γίνει όταν ξεπεραστεί η κρίση και τι αλλαγές θα φέρει στην καθημερινότητά μας αυτό. Και μην αυταπατάστε... Ναι, θα υπάρχουν αλλαγές και μάλιστα σοβαρές. Αν αυτό θα βγει σε καλό ή όχι δεν ξέρω… Ελπίζω μόνο να μην ισχύσει αυτό που λέει το προφητικό τραγούδι του Διονύση Σαββόπουλου “Η Δημοσθένους λέξις”: “Κι αν βγω απ’ αυτή τη φυλακή κανείς δε θα με περιμένει / οι δρόμοι θα `ναι αδειανοί κι η πολιτεία μου πιο ξένη”.

Β.Γεωργέλης 24/3/2020