ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1α. Να μεταφραστεί το κείμενο.
1β. Να καταγράψετε τις κινήσεις του κυρίου όγκου του στρατού εισβολής των Θηβαίων και τους λόγους που οδηγούν στην αναπροσαρμογή του σχεδίου τους. Ποια εκφραστικά μέσα χρησιμοποιεί στην αφήγησή του ο Ιστορικός για να αποδώσει τη συγκεκριμένη κατάσταση;
2α. Χρονική αντικατάσταση: ἔδει, παραγενέσθαι, ἐλθεῖν, λάβοιεν.
2β. Εγκλιτική αντικατάσταση: προχωροίη, ἐρρύη, ᾔσθοντο, τύχωσι.
2γ. Παραθετική αντικατάσταση: βραδύτερον, μέγας, κακοῦ.
2δ. ὕδωρ, ἀνδρῶν: Να κλιθούν και στους δύο αριθμούς.
3α. Να γίνει συντακτική αναγνώριση των παρακάτω όρων: τῆς νυκτὸς, τοῖς ἐσεληλυθόσι, ῥηθείσης, Ἀσωπὸς, μέγας, ἐν ὑετῷ, τῆς πόλεως, σφίσιν, ἀντὶ τῶν ἔνδον, ἐζωγρημένοι.
3β. Να εντοπιστούν και να αναγνωριστούν οι υποθετικοί λόγοι του κειμένου.
3γ. οἷα ἀπροσδοκήτου κακοῦ ἐν εἰρήνῃ γενομένου: Να δικαιολογηθεί η σύνταξη του «οἷα».
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1α. Και οι υπόλοιποι Θηβαίοι, οι οποίοι έπρεπε να φτάσουν με όλο το στρατό όσο ακόμα διαρκούσε η νύχτα, αν ίσως κάτι (στην επιχείρηση) δεν εξελισσόταν ομαλά για εκείνους που είχαν εισβάλει (στις Πλαταιές), μόλις ανακοινώθηκε σ΄αυτούς κατά τη διάρκεια της πορείας τους η είδηση για τα όσα είχαν συμβεί, έσπευδαν να βοηθήσουν. Ωστόσο, οι Πλαταιές απέχουν από τη Θήβα εβδομήντα στάδια, και η βροχή που έπεσε εκείνη τη νύκτα τους έκανε να έρθουν με μεγαλύτερη καθυστέρηση· διότι ο Ασωπός ποταμός πλημμύρισε, ώστε έγινε μεγάλος, και δεν ήταν δυνατό να περαστεί εύκολα. Κι επειδή βάδιζαν μέσα στη βροχή κι επειδή με δυσκολία πέρασαν το ποτάμι, έφτασαν πιο αργά, ενώ ήδη άλλοι από τους άντρες είχαν σκοτωθεί, κι άλλοι είχαν συλληφθεί ζωντανοί. Κι όταν οι Θηβαίοι συνειδητοποίησαν το γεγονός, σχεδίαζαν με δόλο να βλάψουν όσους από τους κατοίκους των Πλαταιών βρίσκονταν έξω από τα τείχη της πόλης· γιατί υπήρχαν στους αγρούς και άνθρωποι και (γεωργικά) σκεύη, επειδή πράγματι το κακό συνέβη αναπάντεχα σε καιρό ειρήνης· Αποφασίζουν λοιπόν, αν έπιαναν κάποιον, να τον έχουν (χρησιμοποιήσουν) αυτοί για να τον ανταλλάξουν με αυτούς (ενν. από τους Θηβαίους) που βρίσκονταν μέσα στην πόλη, στην περίπτωση που τύχαινε κάποιοι να έχουν συλληφθεί ζωντανοί.
1β. Το συγκεκριμένο χωρίο αναφέρεται στην πορεία του κύριου εκστρατευτικού σώματος των Θηβαίων που βαδίζει για να ενισχύσει, αν καταστεί αναγκαίο, το μικρό απόσπασμα που έχει σταλεί πριν για να καταλάβει αιφνιδιαστικά τις Πλαταιές. Μετά από τη δυσοίωνη πληροφορία που λαμβάνουν κατά τη διάρκεια της πορείας τους. οι Θηβαίοι αναγκάζονται να σπεύσουν με μεγαλύτερη γρηγοράδα. Παρόλα αυτά αντιμετωπίζουν προβλήματα με την βροχή που έχει πλημμυρίσει την περιοχή και έχει δυσχεράνει το έργο της διάβασης του ποταμού Ασωπού. Έτσι, καθυστερούν να διανύσουν τη διαδρομή των 70 σταδίων (περίπου 13 χιλιόμετρα) από τη Θήβα στις Πλαταιές και φτάνουν καθυστερημένοι. Εκεί διαπιστώνουν ότι από την πρώτη δύναμη κρούσης πολλοί είχαν σκοτωθεί και άλλοι είχαν πιαστεί ζωντανοί. Αποφάσισαν, λοιπόν, να συλλάβουν τους Πλαταιείς που βρίσκονταν έξω από την πόλη και να τους ανταλλάξουν με τους Θηβαίους αιχμαλώτους.
Ο Ιστορικός παρουσιάζει εδώ ένα κείμενο πολύ προσεγμένο υφολογικά. Με ακρίβεια περιγράφει τα γεγονότα στη λεπτομέρειά τους και αποφεύγει κάθε περιττολογία που θα χαλαρώσει την προσοχή του αναγνώστη. Αυτό το επιτυγχάνει με διάφορους τρόπους όπως: μικρές δευτερεύουσες προτάσεις (οὓς ἔδει [...] πανστρατιᾷ) και μικρές περιόδους με παρενθετικό νόημα, που επεξηγούν το βασικό θέμα της αφήγησης (π.χ. τις δυσκολίες που αντιμετώπισε στην πορεία του ο στρατός των Θηβαίων) (ὁ γὰρ Ἀσωπὸς ποταμὸς [...] ἦν / ἦσαν γὰρ καὶ ἄνθρωποι [...] γενομένου).
2α. δεῖ, ἔδει, δεήσει, ἐδέησε / παραγίγνεσθαι, παραγενήσεσθαι, παραγενέσθαι, παραγεγονέναι και παραγεγενῆσθαι / ἰέναι, ἰέναι και ἐλεύσεσθαι, ἐλθεῖν, ἐληλυθέναι / λαμβάνοιεν, λήψοιντο, λάβοιεν, εἰληφότες εἴησαν (εἶεν).
2β. προχωρεῖ, προχωρῇ, προχωροίη, προχωρείτω, προχωρεῖν, προχωρῶν-οῦσα-οῦν / ἐρρύη, ῥυῇ, ῥυήει, - , ῥυῆναι, ῥυείς-εῖσα-έν / ᾔσθοντο, αἴσθωνται, αἴσθοιντο, αἰσθέσθαι, αἰσθόμενος-η-ον / ἔτυχον, τύχωσι, τύχοιεν, τυχόντων, τυχεῖν, τυχών-οῦσα-όν.
2γ. βραδέως-βραδύτερον-βραδύτατα / μέγας-μείζων-μέγιστος / κακοῦ-κακίονος-κακίστου.
2δ. ὕδωρ, ὕδατος, ὕδατι (ὕδει), ὕδωρ, ὕδωρ / ὕδατα, ὑδάτων, ὕδασι, ὕδατα, ὕδατα
ἀνὴρ, ἀνδρὸς, ἀνδρὶ, ἄνδρα, ἄνερ / ἄνδρες, ἀνδρῶν, ἀνδράσι(ν), ἄνδρας, ἄνδρες.
3α. τῆς νυκτὸς: γενική που λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο «παραγενέσθαι», τοῖς ἐσεληλυθόσι: επιθετική μετοχή ως δοτική αντιχαριστική από το «μὴ προχωροίη», ῥηθείσης: γενική απόλυτη επιρρηματική χρονική μετοχή ως προσδιορισμός του προτερόχρονου στο «ἐπεβοήθουν», Ἀσωπὸς: ομοιόπτωτος επιθετικός προσδιορισμός στο «ποταμὸς» (ΣΣ. Οι έναρθροι γεωγραφικοί όροι είναι επιθετικοί προσδιορισμοί στο προσηγορικό με το οποίο συμφωνούν σε πτώση, αριθμό και γένος), μέγας: προληπτικό κατηγορούμενο από το ρήμα «ἐρρύη» (ΣΣ. Ρήμα που δηλώνει αύξηση ή εξέλιξη), ἐν ὑετῷ: επιρρηματικής εμπρόθετος προσδιορισμός της κατάστασης (εντοπισμού) στο «πορευόμενοι», τῆς πόλεως: γενική της αφετηρίας/αναφοράς από το «ἔξω» (ΣΣ. Τα προθετικά επιρρήματα π.χ. ἄνω, κάτω, ἔσω, ἔξω, ἐγγύς, πλησίον κτλ δέχονται γενική της αφετηρίας / αναφοράς), σφίσιν: δοτική προσωπική κτητική από το «ὑπάρχειν», ἀντὶ τῶν ἔνδον: επιρρηματικός εμπρόθετος προσδιορισμός της αντικατάστασης από το «ὑπάρχειν», ἐζωγρημένοι: κατηγορηματική μετοχή που εξαρτάται από το «τύχωσι» και αναφέρεται στο υποκείμενό του «τινές».
5. α. Υπόθεση: εἴ μὴ προχωροίη (εἰ + ευκτική του πλαγίου λόγου ΣΣ. Στον ευθύ λόγο εισαγόταν με ἄν +υποτακτική). Απόδοση: ἔδει παραγενέσθαι (απρόσωπο ρήμα). Πλαγιωμένος υποθετικός λόγος που δηλώνει το προσδοκώμενο.
β. Υπόθεση: εἴ λάβοιεν (εἰ + ευκτική του πλαγίου λόγου, ΣΣ. Στον ευθύ λόγο εισαγόταν με ἄν +υποτακτική). Απόδοση: (ἐβούλοντο) ὑπάρχειν (τελικό απαρέμφατο, μελλοντική έκφραση). Πλαγιωμένος υποθετικός λόγος που δηλώνει το προσδοκώμενο.
γ. Υπόθεση: ἢν τύχωσί (ἢν + υποτακτική), (ἐβούλοντο) ὑπάρχειν (τελικό απαρέμφατο, μελλοντική έκφραση). Υποθετικός λόγος που δηλώνει το προσδοκώμενο.
6. Το «οἷα» (ΣΣ, όπως και τα «οἶον» και «ἅτε») συνάπτεται με αιτιολογική μετοχή, η οποία δηλώνει αντικειμενική αιτιολογία. Στο συγκεκριμένο χωρίο συνοδεύει την αιτιολογική μετοχή «γενομένου».
ΣΥΝΤΑΞΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΓΕΩΡΓΕΛΗΣ - Ιστορικός / Φιλόλογος
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου